Гипербелсенділік:

• бала тынышсыз, мазасыз, себепсіз қолды, аяқты көп сермей береді, орындықта шайқалақтайды, үнемі артына қарай береді;
• орнында ұзақ отыра алмайды, рұқсатсыз ұшып тұрады, сыныпта  ерсілі-қарсылы жөнсіз жүре береді және т. б.;
• бұндай  баланың әдетте  қозғалу белсенділігі белгілі бір мақсатқа ие болмайды. Ол жай ғана жүгіріп, айналып, көтеріліп, кейде  қауіпті болатынына қарамастан бір жерге мініп алуға тырысады.
• тыныш ойындарды ойнай алмайды, демалып,  тыныш отыра алмайды, белгілі бір нәрсемен айналыса алмайды;
• көп сөйлейді.
• Емдеу және түзеу қағидаттары

1. Гипербелсенді балалардың психологиялық ерекшеліктері. Олар сөгіс пен жазаға қарсы болып,  аздаған мақтауға үлкен мән беретін болады. Бұндай балаларға нұсқауларды  анық, нақты етіп тұжырымдап,  мейлінше қысқа етіп айту қажет (он сөзден артық болмауы керек), әйтпесе олар сізді тыңдамайтын болады. Ата-аналар оларға біруақытта бірнеше тапсырманы бермей, бір нұсқауларды  жеке –жеке беруі тиіс.
2. Ата-аналар тамақтану, серуендеу, ойнау, үй жұмыстары, ұйықтау уақыты секілді күн тәртібінің сақталуын қадағалап, күн режимін нақты реттеуі керек.
3. Артық энергияны шығару үшін балаға жаттығу жасауға, ұзақ уақыт серуендеуге, жүгіруге мүмкіндік беріңіз.
4. Мінез-құлықты түзеу үшін баламен талқылай отырып, жақсы және жаман мінез-құлықты көтермелеу және жазалау жүйесін қолданыңыз; сонымен қатар балабақшада және үйде балаға ыңғайлы болатын жерге мінез-құлық ережелері жиынтығын орналастырып, содан соң баладан оны дауыстап айтып беруін сұраңыз. Бір нәрсеге тыйым салу кезінде тыйымдардың көп болмауы шарт. Тыйымдар баламен алдын-ала келісіліп,  нақты түрде тұжырымдалуы керек және бала осы тыйымдардың бұзылу салдарын білуі керек. Жаза дұрыс емес мінез-құлық жасалғаннан кейін бірден, яғни, теріс қылық жасалғаннан кейін бірден қолданылуы керек, әйтпесе бала не үшін жазаланғанын түсінбей қалуы мүмкін.
5. Тапсырмаларды орындау кезінде балаға артық жұмыс беріп шаршатуға болмайды, себебі, онда гипербелсенділік күшейіп кетуі мүмкін. Көпшілік жиналатын іс-шараларға тез қозатын (тез ашуланатын) балалардың қатысуын болдырмау немесе шектеу қажет.
6. Бала ауырған кезде оны бағынбағаны үшін ұрысу пайдасыз ғана емес, сонымен қатар зиянды болады. Мұндай жағдайларда балаға тек  қылықтары үшін оң баға, теріс баға (Мысалы, "Сен жақсы баласың, бірақ қазір сен мынаны дұрыс жасамадың, негізі былай әрекет етуің керек еді...")беріп, бағалауға болады.. Қандай жағдай болмасын, өз балаңызды төмен бағалап,оны  басқа балалармен ("Леша жақсы,  сен жамансың!» деген секілді) салыстырмаңыз.
7. Теледидар мен компьютерлік ойындарды көру және ойнау уақытын қысқарту ұсынылады. Гипербелсенді бала үшін теледидарды ұзақ қарау да және компьютерде ұзақ шұғылдану да шектеулер болуы тиіс (ол компьютерде неғұрлым көп уақыт өткізсе, оның эмоционалды қозуы соғұрлым жоғары болады және оны тыныштандыру соғұрлым қиын болады).
8. Жоғары талаптар мен шамадан тыс оқу жүктемелер баланың тұрақты шаршауына және онда оқуға деген жиіркеніштің пайда болуын алып келетінін есте ұстаған жөн. Сондықтан бұл балаларға топтағы, сыныптағы балалардың ең аз санымен, ең аз сабақ ұзақтығымен және т. б. оқу режимінің аялауыш тәсілін қолдану ұсынылады.
9. Бала үйге келгеннен кейін оған кем дегенде бір сағат назарыңызды салыңыз. Осы уақыт ішінде бала сізге күні бойы өзін не мазалағанын айтып береді. Ұйықтар алдында (2-3 сағат бұрын) баламен серуендеп,  ақырын сөйлесу және оның әңгімесін тыңдау арқылы оның көңілін аулаңыз. Шамадан тыс стрессті жеңілдету үшін үнемі тыныштандыратын массажды немесе бойын босаңдататын жаттығуларды жасаңыз. Бұндай балалар әдетте қорқақтау болады. Сондықтан оларға сіздің  қолдауыңыз бен мақұлдауыңыз үнемі қажет.

Технология өмірдің барлық саласына еніп жатқан заманауи әлемде балаларға арналған гаджеттерді қауіпсіз пайдалану мәселесі өзекті бола түсуде.

Цифрлық құрылғылар дәуірінде өз балаларының денсаулығы мен дамуына қалай қамқорлық жасауға болады?

Негізгі сәт - виртуалды және нақты әлемдер арасындағы ақылға қонымды теңгерімді сақтау.

Баланың жасына байланысты экраннан тыс өткізілетін уақыт:

3 жасқа дейін:

Көптеген зерттеулер көрсеткендей, гаджеттерді ерте жаста пайдалану балалардың физикалық және психикалық денсаулығына теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан, 3 жасқа дейінгі балалар үшін:

- Гаджеттерді пайдалануды барынша азайту керек, мүлдем пайдаланбаған жөн.

- Моторика мен танымдық дағдыларды ынталандыратын дамыту ойындары мен ойыншықтарды таңдау.

3-5 жас:

- Гаджеттерді пайдалану уақытын күніне 30-40 минутқа дейін шектеу.

- Сөйлеуді, логиканы және ойлауды дамытуға көмектесетін білім беру қосымшалары мен ойындарын таңдау.

- Экран уақытын белсенді ойындармен және нақты әлемде қарым-қатынаспен бірге жүріңіз.

Гаджетсіз балалық шақ: баланы виртуалды әлемнен қалай қорғауға болады.

Қазіргі әлемде гаджеттер өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Ересектер мен балалар смартфондар мен планшеттердің экрандарында бірнеше сағат өткізеді, бұл олардың денсаулығы мен әл-ауқатына әсер етпеуі мүмкін емес.

Ғылыми зерттеулер көрсеткендей:

- Гаджеттерді шамадан тыс пайдалану ұйқыны бұзады, бұл баланың зейінінің төмендеуіне, есте сақтау қабілетінің нашарлауына және оқудың төмендеуіне әкеледі.

- Экрандар шығаратын көк жарық көру қабілетіне теріс әсер етеді.

- Гаджеттер ойынға немесе алкогольге тәуелділікті тудырады.

- Экрандарда көп уақыт өткізетін балалар семіздікке, гиподинамияға және психоэмоционалды проблемаларға бейім.

Баланы виртуалды әлемнен қалай қорғауға болады?

Үйде "гаджетсіз аймақтарды" жасаңыз.

- Асхана үстелінде, жатын бөлмеде және ұйықтар алдында гаджеттерді пайдалануға тыйым салыңыз.

- Белгілі бір уақытта Wi-Fi желісін автоматты түрде өшіретін "ақылды розеткаларды" орнатыңыз.

Балаларыңызға үлгі болыңыз.

- Гаджеттерді пайдалану уақытын шектеңіз.

- Кітап оқыңыз, спортпен шұғылданыңыз, балалармен бірге үстел ойындарын ойнаңыз.

Бос уақытты өткізудің балама әдістерін ұсыныңыз.

- Баланы спорт секциясына немесе үйірмеге жазыңыз.

- Ашық ауада бірге жүріңіз.

- Кітап оқыңыз, үстел ойындарын ойнаңыз, сурет салыңыз.

Балалармен әңгімелесіңіз

- Олардың онлайн белсенділігіне қызығушылық танытыңыз.

- Оларға ақпараттық кеңістікті шарлауға көмектесіңіз.

- Нақты әлемнің пайдасы туралы сөйлесіңіз.

Есіңізде болсын:

Балалық шақ - бұл ойын, қарым-қатынас, әлемді тану уақыты. Гаджеттердің балаңыздан осы қымбат уақытты ұрлауына жол бермеңіз.

Сондай-ақ 2024 жылғы 14 мамырдағы жарияланымды оқуды ұсынамыз